آموزش همگانی به مناسبت هفته جهانی شیر مادر

تاریخ : پنجشنبه 31 مرداد 1398

کد 281

آموزش همگانی به مناسبت هفته جهانی شیر مادر

به گزارش روابط عمومی مرکز آموزشی درمانی شهید دکتر بهشتی مراغه روز یکشنبه 27 مرداد، آموزش دو ساعته ای در محل سالن انتظار درمانگاه تخصصی جهت کلیه ی مادران شیرده و مراجعین برگزار گردید.

در این آموزش، مطالبی مبنی بر مزایای شیر مادر،روش های صحیح شیردهی،معایب تغذیه شیر مصنوعی ارائه شد و در ادامه به سوالات مادران شیرده و باردار در خصوص مشکلات شیردهی پاسخ داده شد.
بخشی از آموزش ارائه شده به شرح ذیل است :

آیات قرآن درباره شیر دادن
مقام مادر شیر ده در آیه ۱۴ سوره لقمان ذکر شده : بعد از شکر گذاری خالق شکر گذاری مادر توصیه شده است. درسوره بقره آیه ۱۳۳ مدت شیر دادن را دو سال تمام ذکر شده است اکنون بعد از ۱۴۰۰ سال سازمان بهداشت جهانی مدت دو سال شیر مادر را تاکید نموده است.
شير مادر هديه اي با آثار ماندگار است كه فوايد آن تا آخر عمر همراه كودك خواهد بود ؛از بين تمام علل و عواملي كه بر روند رشد و نمو شيرخوار تأثير ميگذارند، تغذيه داراي جايگاه بالاتري است كه هم بر رشد و هم بر نمو تأثير شگرفي دارد .بلافاصله بعد از تولد تا چندين روز پس از آن مايعي از سينه مادر ترشح ميشود كه غليظ و زردرنگ است كه به آن آغوز يا كلستروم گفته ميشود و سرشار از مواد ايمني زا براي نوزاد است.
تركيب كلستروم :كلستروم يا آغوز، ماده غذايي بسيار مقوي است كه تا چند روز پس از زايمان ترشح مي شود .اهميت كلستروم يا آغوز در نوع و ميزان پروتئين هاي آن است كه ميزان آن در آغوز سه برابر شير مادر است و اين پروتئين ها ،ايمني بخش مي باشند .اين پروتئين ها در آغوز مادري كه نوزاد نارس به دنيا آورده نسبت به پروتئين آغوز مادراني كه بموقع زايمان كرده اند 20درصد بيشتر است .بنابراين، آغوز سرشار از مواد مختلف ايمني زا بر ضد باكتري ها و ويروس ها مي باشد.
تركيب شير مادر:
شير مادر داراي سه دسته اصلي مواد غذايي يعني قند، چربي و پروتئين است. نوع قند شير مادر، لاكتوز است .از آنجا كه سلول هاي مغز فقط از قندي به نام گلوكز تغذيه ميكنند، رشد و تكامل مغزي نوزاد با ميزان قند موجود در شير مادر ارتباط مستقيم دارد.
پروتئین شیرمادر سهل الهضم مي باشد و حاوي موادي است که در بدن نوزاد ساخته نمي شوند . مواد چربي مهم ترين منبع تولید و ذخیره انرژي در بدن است، به طوري که هر يك گرم چربي حدود نه کالري انرژي تولید ميکند، در حالي که هر گرم قند يا پروتئین حدود چهار کالري انرژي تولید ميکند.مواد چرب شیر مادربراي رشد و تكامل مغز بسیار مهم است.مهم ترين امتیاز و ويژگي شیر مادر نسبت به بقیه شیرها و بخصوص نسبت به شیرخشك، تازگي و طراوت آن است .شیر مادر، نه تنها عاري از میكروب است، بلكه سرشار از مواد ايمني بخش بوده، به طور مستقیم، به مصرف شیرخوار مي رسد و نیاز به نگهداري و جوشاندن و مسايل ديگر ندارد.
ويتامین ها:شیر مادر حاوي ويتامینهاي ضروري و مواد معدني مختلف است، مهم ترين ويتامین هاي شیر مادر عبارتند از :ويتامین K، ويتامین D، ويتامین Eو ويتامین C.
مواد معدني :شیر مادر حاوي بعضي از مواد معدني مهم و ضروري است که مهم ترين آنها آهن، روي، منیزيم و املاح ديگر مثل سديم، پتاسیم، کلسیم و فسفر مي باشد .به دلیل اينكه کلیه هاي نوزادان و شیرخواران ظريف و حساس است و تحمل بار زياد املاح را ندارد، میزان املاح در شیر مادر کم و متناسب با کلیه شیرخوار است
مزاياي شیر مادر: شیر مادر به تنهايي ميتواند از لحظه تولد تا پايان 6ماهگي تمام نیازهاي غذائي شیرخوار طبیعي را براي رشد طبیعي او تأمین کند.شیر مادر به خصوص آغوز حاوي مواد مفید و ارزنده ايمني است که کودك را در مقابل میكروب ها و انگل ها محافظت ميکند.مواد مختلف ضد عفونت در شیر مادر احتمال ابتلاي شیرخوار را به بسیاري از عفونت ها به ويژه عفونت گوش و عفونت هاي گوارشي و تنفسي کاهش ميدهد میزان ابتلا به آسم، اگزما و انواع آلرژي در شیر مادرخواران بسیار کمتر گزارش شده است.در شیر مادرخواران به علت سوخت و ساز بهتر کلسترول مشكل افزايش کلسترول در بزرگسالي و احتمال خطر ابتلا به بیماري هاي قلبي ـ عروقي کمتر است.چربي و پروتئین شیر مادر بهتر از چربي و پروتئین ديگر انواع شیرها هضم و جذب ميشود .به همین دلیل دردهاي قولنجي، جمع شدن گاز، استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در اين شیرخواران کمتر مشاهده ميشود.ترکیب شیر مادر همراه با رشد شیرخوار تغییر پیدا ميکند .چربي شیر مادر در شروع هر وعده شیر کمتر است و سپس میزان آن تدريجاً بیشتر ميشود .اين تغییرات کمك بزرگي به سیر نگهداشتن شیرخوار ميکند.چربي شیر مادر در تكامل سیستم عصبي، بینايي، افزايش بهره هوشي و مهارت هاي تكاملي شیرخواران موثر است .
به علت اختلاف در ترکیب چربي شیر مادر، شیرخوار، پرخوري نميکند و کمتر چاق ميشود .چاقي اين دوران زمینه ساز عوارض قلبي ـ عروقي، مفصلي و بیماري قند در بزرگسالي است.به علت وجود آب کافي در شیر مادر به خصوص ابتداي شیر، تشنگي شیرخوار برطرف شده و اشتهاي او تحريك مي شود و نیازي به دادن آب يا آب قند حتي در مكان هاي بسیار گرم و خشك نیست.میزان سديم و پروتئین شیر مادر به حدي است که به کلیه هاي نوزاد که هنوز کامل نشده اند صدمه اي وارد نمي کند.شیر مادر ؛ پاکیزه،داراي درجه حرارت مناسب و عاري از آلودگي میكروبي است.تغذيه با شیر مادر رابطه عاطفي بین مادر و فرزند را بیشتر ميکند .تماس و توجه مادر هنگام شیر دادن اثر مطلوبي بر رشد شیرخوار دارد.تماس پوستي مادر و نوزاد علاوه بر برقراري پیوند عاطفي بین آنان، سبب گرم نگهداشتن نوزاد و بهبود رشد و تكامل وي مي شود .جذب کلسیم شیر مادر به سبب نسبت مناسب کلسیم به فسفر بهتر انجام ميشود.جذب آهن شیر مادر به مراتب بهتر صورت ميگیرد.احتمال بروز اسهال در شیر مادرخواران به مراتب کمتر است و نیز به سبب نوع مدفوع، سوختگي ناحیه تناسلي کمتر ديده ميشود.احتمال ابتلا به سرطان هاي دوران کودکي از جمله سرطان خون و سرطان غدد لنفاوي در شیرخواراني که با شیر مادر تغذيه مي شوند، به مراتب کمتر است
مزاياي مربوط به مادر:تغذيه انحصاري و مكرر شيرخوار با شير مادر در شب و روز عادت ماهيانه مادر و امكان تخمك گذاري وي را به تعويق مياندازد .در نتيجه، حاملگي هاي زودرس كمتر اتفاق ميافتد.جمع شدن و برگشت رحم به اندازه طبيعي در مادراني كه به نوزادانشان شير ميدهند، سريع ترانجام مي گيرد .برگشت سريع رحم به حالت طبيعي و ديرتر شروع شدن عادت ماهيانه به دليل شيردهي، باعث جلوگيري از كم خوني مادر ميشود.مادراني كه به نوزادشان شير ميدهند چون از چربي ذخيره شده دوران بارداري براي ساختن شير استفاده مي كنند، زودتر وزن اضافي را از دست مي دهند و پستان ها و اندامشان نيز به همين دليل زودتر به حالت طبيعي قبل از بارداري بر مي گردد.احتمال ابتلاء به سرطان پستان و تخمدان در زنان شيرده كمتر است.مادر به دليل تماس هاي مكرر كودك با بدنش در جريان شيردهي و احساس آرامش و رضايتي كه از اين تماس حاصل مي شود وضع روحي و عاطفي بهتري خواهد داشت.مزاياي اقتصادي ـ اجتماعي تغذيه با شير مادر با توجه به افزايش نياز غذايي مادر در طول شيردهي از هر شيوه ديگر تغذيه، به مراتب ارزانتر است.شير مادر خواران چون كمتر بيمار ميشوند هزينه درمان آنها به طور مشخص كاهش مييابد.در بيمارستان هايي كه از شيوه هم اتاقي مادر و نوزاد استفاده مي شود بروز عفونت و همه گير شدن آن در بين نوزادان، به مراتب كمتر اتفاق مي افتد و طبق محاسبات دقيق، هزينه بيمارستان ها و نيروي انساني مورد نياز هم كاهش مي يابد.مادراني كه كودكانشان را از شير خود تغذيه ميكنند علاوه بر كمك به رشد و تكامل مناسب نسل آينده، از خروج مبالغ هنگفتي ارز به خارج از كشور براي ورود شير خشك جلوگيري و از اين طريق به توسعه اقتصادي كشور كمك ميكنند.
عوارض تغذیه مصنوعی )تغذیه با شیری غیر از شیرمادر یا دایه(
برجسته ترین خطر شیر مصنوعی این است که فاقد عوامل ایمنی بخش موجود در شیر مادر است. این عوامل ایمنی بخش شیرخواران را در مقابل بسیاری از بیماری ها حفاظت کرده و از مرگ آنان پیشگیری می کند. در نتیجه شیرخوارانی که با شیرمادر تغذیه نمی شوند به میزان بالایی در معرض خطر ابتلاء به بیماری های تنفسی و گوارشی)اسهال و استفراغ، دل دردهای قولنجی و جمع شدن گاز(، عفونت گوش، عفونت ادراری، مننژیت، اگزما، آسم، آلرژی .... قرار می گیرند و در صورت ابتلاء، شدت این بیماری ها و نیاز به بستری شدن آنان نیز بیشتر است به طوریکه مصرف شیر مصنوعی مسئول یک میلیون مرگ شیرخوار در سال در سراسر دنیاست. با مصرف شیر مصنوعی احتمال ابتلاء به چاقی، بیماری های قلبی عروقی و بیماری قند در بزرگسالی بیشتر می شود. ترکیب شیر مصنوعی یکسان است و همانند شیرمادر در هر وعده و با رشد شیرخوار بر حسب نیازهای او تغییر نمی کند و الگوی رشد و تکامل مناسب کودک را فراهم نمی کند. کودکان از فواید عاطفی تغذیه با شیرمادر و امنیت روانی ناشی از آن در دوران بلوغ محروم می شوند و این امر بر تکامل روانی اجتماعی کودک در آینده اثر می گذارد. شیرخوار از فواید شیر مادر در ارتقاء بهره هوشی نیز محروم می شود. شیر مصنوعی در هنگام تهیه به سهولت آلوده می شود و یا اگر سریع مصرف نشود فاسد می گردد و این احتمال ابتلاء به بیماری های گوارشی را افزایش می دهد. طرز تهیه نادرست یعنی رقیق یا غلیظ درست کردن شیرمصنوعی کودک را با دریافت ناکافی یا زیاد مواد مغذی و در نتیجه کاهش رشد، اشکال دیگر سوء تغذیه، گرسنگی و بی قراری .... مواجه می کند. مادر از فواید شیردهی )که شامل دیر شروع شدن عادت ماهانه و تأخیر حاملگی مجدد، از دست دادن وزن اضافی، کاهش سرطان پستان و تخمدان، شکستگی لگن، پوکی استخوان و بیماری قند و MS و وضع روحی روانی بهتر می شود( محروم می گردد.
هزینه خرید شیرمصنوعی چندین برابر هزینه مورد نیاز برای تغذیه صحیح مادر است، بعلاوه هزینه بیمارشدن بیشتر کودک به خانواده تحمیل می شود. تولید و مصرف شیر مصنوعی سبب آلودگی محیط زیست می شود. شیر مصنوعی نیاز به بسته بندی، بطری و سرشیشه، آب سالم و سوخت دارد که علاوه بر تحمیل بار مالی به خانواده، موجبات آلودگی هوا و صرف منابع طبیعی را فراهم می کند.
5روش مناسب و حالت صحیح شیر دهی برای نوزاد و مادر
روش آغوش گهواره ای
آغوش گهواره ای ،کلاسیک ترین و آشنا ترین روش شیر دهی است برای راحتی بیشتر در این روش، بهتر است بر روی صندلی دسته دار بنشینید تا از دستان خود حمایت کنید ، شما همچنین میتوانید روی تخت یا مبل بنشینید و از بالش برای زیر دست استفاده کنید،پاهای خود را روی سطح بلندی مانند چهار پایه قرار دهید. کودک خود را به شکلی در آغوش بگیرید که صورت، شکم، و پاهای کودک به سمت شما باشد ؛ از بازوی خود به عنوان تکیه گاه سر کودک استفاده کنید از ساعد و دست خود برای نگه داشتن کمر، گردن و پوشک کودک استفاده کنید و دهان کودک را با سینه خود تنظیم کنید. پاهای کودک را زیر سینه دیگر خود با دست نگه دارید این روش برای کودکانی که عضله گردن قوی دارند و راحت تر سینه را می گیرند مناسب است.
روش به پهلو دراز کشیدن
این یک امر عادی است، که کودک در طول شب برای خوردن شیر از خواب بیدار شود ؛ اگر خسته هستید و نمی توانید بیدار بمانید، این یکی از بهترین روش های شیر دهی برای استراحت مادر و فرزند است. رو در روی کودک خود دراز بکشید، سر کودک باید هم سطح سینه شما باشد، از یک بالش برای غل نخوردن کودک استفاده کنید و آن را پشت کودک قرار دهید. در صورت نیاز از دست مخالفتان برای شیر دهی استفاده کنید و سر کودک را به سمت نوک سینه هدایت کنید. دست خود را زیر سر خود قرار دهید و از این روش شیر دهی لذت ببرید.
روش کلاچ (روش توپ فوتبالی)
یکی از بهترین روش های شیردهی برای مادرانی که سزارین کردن، یا سینه های بزرگ، و یا دوقلو دارند، مناسب است. این روش به عنوان روش توپ فوتبالی نیز شناخته شده است ،به صورتی که کودک خود همانند توپ زیر بازوی هم جهت سینه که میخواهید با آن به کودک شیر دهید قرار می دهید. با دست خود ،سر و گردن کودک را نگه داشته و پاهای او را روی بالشتی بگذارید که در پشت او قرار دارد و سپس صورت کودک را به سینه خود نزدیک کنید.
ایده آل ترین روش ها برای شیردادن به نوزاد
روش شیر دهی ضربدری
همانند روش گهواره ای بدن کودک را با دستان خود نگه دارید ؛ این بار از دست مخالف برای نگه داشتن سر و بدن کودک استفاده کنید. (در هنگام شیر دهی از سینه چپ از دست راست خود و بر عکس استفاده کنید)، کودک را طوری در آغوش بگیرید که سینه و شکم او رو به روی شما قرار گیرد. از کف دست خود برای گرفتن سینه توسط کودک استفاده کنید ، این روش برای نوزادان کوچکی که نگه داشتنشان مشکل است مفید می باشد.
روش شیر دهی به پشت دراز کشیده
این روش مناسبی برای مادرانی است که سینه کوچک دارند،که به پشت دراز بکشند و کودک خود را روی شکم خود قرار دهند و کمک کنند تا سینه شما را بگیرد .وقتی شروع به شیرخوردن کرد با خیالی آسوده او را در آغوش بگیرید.

برچسب ها

آموزش همگانی به مناسبت هفته جهانی شیر مادر

آخرین اخبار

" هر ماما یک سفیر جوانی جمعیت "

پیاده روی به مناسبت هفته سلامت

«سلامت خانواده و مردمی سازی سلامت»

سی ام فروردین، روز علوم آزمایشگاهی مبارک باد

روز ملی منابع انسانی مبارک

دیدار نوروزی تیم مدیریتی مرکز آموزشی درمانی شهید د ...

برگزاری جلسه آموزشی ROP

برگزاری جلسه آموزشی HBB (کمک به تنفس نوزاد در بدو ...

برگزاری جلسه آموزشی فرایندهای پرستاری با تاکید بر ...

برگزاری جلسه آموزشی ایکتر و مراقبت های تکاملی نوزا ...